E harikoa ana te Minita Tuarua mō te Toi, te Ahurea me te Tuku Ihotanga, a Kiri Allan, ki te pānui i te kopounga o Ahorangi Rangiānehu Mātāmua (Ngāi Tūhoe) hei Kaiārahi Matua – Mātauranga Matariki, ka mahi mai i te Manatū Taonga.

Hei tā Kiri Allan, “Ka nui te whakahī o te ngākau i ngā mahi kua mahia ki te tautoko i a Matariki, tā tātou hararei tūmatanui tuatahi e āta aro ana ki Te Ao Māori, i te whakamanahia o te hararei tūmatanui hou, me te kopoua hoki o Ahorangi Mātāmua hei Kaiārahi Matua – Mātauranga Matariki”.

“I tana noho hei kaiārahi matua mō te hararei tūmatanui tuatahi i runga i tā mātou whakamana, whakanui i te mātauranga tangata whenua, ka kawea mai e Ahorangi Mātāmua te wheako hiranga me te mātauranga motuhake, ko ia nei hoki tētahi o ngā tohunga mō te mātauranga Mātariki i Aotearoa.  

“I te noho anō hei kaitaunaki, hei māngai mō Matariki, ka haere tonu te tautoko a Ahorangi Mātāmua i te noho mārama ki ngā mātauranga kei te pūtake o Matariki – e mau pūmau ai te hararei tūmatanui me ōna āhuatanga motuhake, āna tikanga motuhake, ki te ahurea o te motu.  

“Ko ia te kaiārahi matua a te Kāwanatanga mō te mātauranga Matariki, me te aha, mā Ahorangi Mātāmua e whakarite te ahunga mō te āhua ki te tautoko i ngā iwi me ngā hapori rere noa i te motu ki te whakarauora, ki te whakanui i ngā mātauranga e pā ana ki a Matariki – tae atu ki Te Rā Aro ki a Matariki. 

Kua whiwhi ia i tana Tohu Kairangi mō te mātauranga Māori, he ahorangi ia i Te Kunenga Ki Purehuroa ki Te Pūtahi-a-Toi, Kura o te Mātauranga Māori. E kapi ana i ana mahi rangahau whānui te mātai arorangi Māori me te mātai whetu, te ahurea Māori, te whanaketanga, te rangahau, me te whakarauoratanga o te reo Māori – he wāhanga nui i takea mai i ana tīpuna tokomaha o tana iwi o Tūhoe. 

“He mea nui whakaharahara mō te motu te whakatūria me te aro tuatahitia o te hararei tūmatanui o Matariki i te 24 o Pipiri o tēnei tau.

“I tana noho i mua hei Toihau mō te Rōpū Ārahi o Matariki, he kawenga nui tā Ahorangi Mātāmua ki te tohu mō āhea, he aha ai, me pēhea anō te whakanui i a Matariki, e noho tūturu mai ai te mātāpono me ngā uara o nehe ki te pūtake.

“I ngā wheako whānui a Ahorangi Mātāmua, ka tū rangatira ia ki tana tūranga ki te tiaki me te whakapakari i ō tātou mātauranga mō Matariki. Ko ngā kākano rangatira ka whakatōkia i te whakatūnga o te tūranga o te Kaiārahi Matua – Mātauranga Māori ka tino whai hua ngā reanga kei te piki ake i te whakanuia o tētahi hararei ahurei e whāiti mai ana ki Aotearoa motuhake”.  

Hei tā Ahorangi Mātāmua, “Noku te hōnore nui i te āta kopoua ōku ki tētahi tūranga e whakamana ana i te hiranga o te mahi tahi ki a ngāi Māori ki te whakanui me te whakarauora i te mātauranga Matariki i tā tātou Hararei Tūmatanui hou”.  

“Whakamīharo ana te kite i ngā whānau me ngā hapori huri noa i Aotearoa e whakakotahi ana ki te aro ake ki ētahi whetū e iwa i te atatū, he tuatahitanga tēnei. Ka kaha tonu au ki ngā mahi e tipu tonu ai te tūāpapa me ngā waihotanga iho a te Rōpū Kaiarahi o Matariki, e noho tūturu ai a Matariki hei kaupapa ahurei mō te iwi Māori, mō ngā hapori, otirā mō Aotearoa nui tonu.”